το ιστολόγιο της Στάμου Ευαγγελίας, φιλολόγου, επιμορφώτριας ΤΠΕ
Photo Album: Άγγελου Καλογερίδη

Τρίτη 30 Νοεμβρίου 2010

ΣΑΠΦΩ * ΓΡΗΓΟΡΑ Η ΩΡΑ ΠΕΡΑΣΕ * ΕΛΥΤΗΣ

ΣΑΠΦΩ

Όπως γράφει ο Ελύτης στην εισαγωγή του βιβλίου Σαπφώ, ανασύνθεση και απόδοση Οδυσσέας Ελύτης, η Σαπφώ ήταν ένα "πλάσμα ευαίσθητο και θαρρετό συνάμα, που δεν μας παρουσιάζει συχνά η ζωή. Ένα μικροκαμωμένο, βαθυμελάχρινο κορίτσι, ένα "μαυροτσούκαλο", όπως θα λέγαμε σήμερα, που, ωστόσο, έδειξε ότι είναι σε θέση να υποτάξει ένα τριαντάφυλλο, να ερμηνεύσει ένα κύμα ή ένα αηδόνι και να πει "σ` αγαπώ" για να συγκινηθεί η υφήλιος".
Από τα ποιήματά της μας απέμειναν μόνο "θραύσματα". Ο Ελύτης μετέφρασε τη Σαπφώ συνδέοντας, όπως λέει, αυθαίρετα τα θραύσματα "με γνώμονα τη φύση του περιεχομένου τους και απώτερο στόχο τη δημιουργία μιας νέας ποιητικής μονάδας, έστω και ελλειπτικής". Άλλαξε πολύ συχνά το χρόνο (από ενεστώτα σε παρατατικό ή σε μέλλοντα), πρόσθεσε συνδετικά μόρια (όπως, και, λοιπόν, όμως, αλλά, κλπ), κατάργησε το αρχικό κεφαλαίο και τα κόμματα και χρησιμοποίησε ένα κόσμημα για να δείξει πού χωρίζουν οι αποσπασματικοί στίχοι ή οι στροφές.

Φεύγοντας σιγά-σιγά από το "Όνειρο στο κύμα" του Παπαδιαμάντη, φέραμε κοντά μας τη Σαπφώ, έτσι για να θυμηθούμε τους υπέροχους στίχους της από το ποίημα "δέδυκε μεν ἀ σελάννα". Ποιος ξέρει, είπαμε, ίσως αυτούς τους στίχους να σιγοψιθύριζε και το βοσκόπουλο του Παπαδιαμάντη, μετά την ονειρική στιγμή που έζησε στην παραλία του δικού του νησιού.

δέδυκε μεν ἀ σελάννα και Πληίαδες μέσαι δέ νύκτες, παρά δ' ἔρχετ' ὦρα ἔγω δέ μόνα κατεύδω * ἀλγεσίδωρος * μυθόπλοκος * Ἒρος δ` ἐτίναξέ μοι φρένας ὠς ἂνεμος κάτ ὂρος δρύσιν ἐμπέτων.

γρήγορα η ώρα πέρασε. μεσάνυχτα κοντεύουν. πάει το φεγγάρι πάει και η Πούλια βασιλέψανε. και μόνο εγώ κείτομαι δω μονάχη κι έρημη * ο Έρωτας που βάσανα μοιράζει * ο Έρωτας που παραμύθια πλάθει * μου άρπαξε την ψυχή μου και την τράνταξε ίδια καθώς αγέρας απ' τα βουνά χυμάει μέσα στους δρυς φυσομανώντας.





Οι στίχοι της Σαπφούς τέλεια συνδυασμένοι με τη μαγευτική και ταξιδιάρικη μουσική του Ν. Ξυδάκη και την αισθαντική ερμηνεία της Ελ. Αρβανιτάκη, από το cd "ΝΙΚΟΣ ΞΥΔΑΚΗΣ ΓΡΗΓΟΡΑ Η ΩΡΑ ΠΕΡΑΣΕ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΑΡΒΑΝΙΤΑΚΗ".

4 σχόλια:

Mario Domínguez Parra είπε...

Γεια σας, τώρα που μηλάτε για αυτό το κείμενο του Ελύτη, εγώ το μετάφραζα στα Ισπανικά, και βγήκε σε ένα λογοτεχνικό παράρτιμα πέρσι. Είναι ένα κείμενο καταπληκτικό.

Ε. Στάμου είπε...

Γεια σας. Τί κάνετε;
Είστε στην Ελλάδα ή αλλάξατε πληκτρολόγιο; Μου το είχατε γράψει ότι μεταφράσατε την εισαγωγή του βιβλίου. Καταπληκτικό το κείμενο, πράγματι. Το τραγούδι σας άρεσε;
Θα σας πείραζε να γράψετε τη μετάφραση στα ισπανικά εδώ, στα σχόλια, για να τη μεταφέρω στην ανάρτηση;
Σας ευχαριστώ πολύ.

Mario Domínguez Parra είπε...

Κατάφερα να βάλω τους Ελληνικούς χαρακτίρες για να γράψω με τον υπολογιστή μου. Το κείμενο δεν χοράει εδώ. Πώς μπορώ να σας το εστείλω; Καληνύχτα σας.

Ε. Στάμου είπε...

Μπορείτε να μου γράψετε στο estamou@uoi.gr
Και πάλι σας ευχαριστώ πολύ.